MIĘDZYNARODOWY KONKURS SKRZYPCOWY
IM. HENRYKA WIENIAWSKIEGO

Od osiemdziesięciu lat Henryk Wieniawski patronuje Międzynarodowym Konkursom Skrzypcowym, od 1952 roku odbywają się one w Poznaniu; w 2016 roku - po raz piętnasty. Oczekiwani są na nim przedstawiciele kolejnej generacji młodych wirtuozów, wychowanych już w globalizującym się świecie. Częstokroć urodzonych w jednym kraju, nauki pobierających w innym, a zamieszkałych jeszcze gdzie indziej. Na co dzień poddawanych wpływom różnych kultur. Łączy ich jednak muzyka i - jak zawsze - potrzeba zmierzenia z rówieśnikami swoich talentów, umiejętności technicznych, wyobraźni artystycznej. Na miejsce tej konfrontacji wybrali Poznań – miasto, które poszczycić się może najstarszym konkursem skrzypcowym na świecie.

I chociaż w jego jubileuszowej piętnastej edycji chcielibyśmy sprostać nade wszystko aktualnym oczekiwaniom programowym kandydatów i niezwykle ważnemu w tym przedsięwzięciu ogniwu, jakie stanowi publiczność konkursowa, to ani na moment nie zapomnieliśmy, że siłą konkursów Wieniawskiego jest ich historia. A w niej zwłaszcza - nazwiska laureatów i jurorów. Sięgnijmy zatem na chwilę pamięcią w przeszłość…

W 1935 roku - w setną rocznicę urodzin naszego patrona - jego bratanek Adam, sam też kompozytor, zainicjował w Warszawie międzynarodowe spotkania młodych skrzypków; w glorii pierwszych laureatów opuścili je: Francuzka Ginette Neveu (z I nagrodą), u progu wielkiej kariery, tragicznie przerwanej katastrofą lotniczą, Rosjanin Dawid Ojstrach (II nagroda), o którego późniejszej roli w światowej wiolinistyce wprost nie uchodzi przypominać oraz Anglik Henry Temianka (III nagroda). Wśród nagrodzonych byli też m.in. Ida Haendel, Bronisław Gimpel, Grażyna Bacewicz i wielu innych, którym wojna pokrzyżowała artystyczne drogi, a także przerwała tak pięknie rozpoczęte dzieje konkursu.

Po 17 latach szczęśliwie odrodził się on w Poznaniu - mieście, które wobec zniszczonej stolicy - z wielu względów najbardziej było predestynowane do tej roli. Uwielbiał je kiedyś sam Wieniawski. I chociaż w grudniu 1952 roku zjawiło się tutaj zaledwie 23 skrzypków z 7 krajów, to niektóre ich nazwiska do dzisiaj poruszają melomanów. Zwyciężył młodziutki Igor Ojstrach (syn Dawida). Tuż za nim (z II nagrodą ex aequo) byli Wanda Wiłkomirska i Rosjanin Julian Sitkowiecki. III Konkurs (1957 r. z 45 uczestnikami z 16 państw i m.in. z Dawidem Ojstrachem w jury), to rywalizacja między Rosjanką Rozą Fajn i faworytem publiczności, Amerykaninem Sidney Harthem. W 1962 r., już przez nikogo nie kwestionowanym zwycięzcą został jego rodak, fenomenalny Charles Treger. Pięć lat później (1967 r.) triumfował po raz pierwszy Polak Piotr Janowski. VI Konkurs w 1972 r. należał do trzech skrzypaczek: Rosjanki Tatiany Grindienko, Japonki Shizuki Ishikawy i Polki Barbary Górzyńskiej, za to następny w 1977 r. zdominowali mężczyźni: Wadim Brodski, Piotr Milewski i Michaił Wajman. Kolejny turniej (1981 r.) rozegrał się z legendarnym Henrykiem Szeryngiem w roli szefa jurorów i pod znakiem dominacji Japończyków; Obok Keiko Urushihary (I miejsce), jeszcze cztery główne nagrody im przypadły w udziale. IX Konkurs (1986 r.), to triumf Rosjanina Ewgenija Buszkowa. Natomiast jubileuszowa, dziesiąta edycja (1991 r.), z rekordową w całej historii liczbą 54 uczestników, zakończyła się podwójnym sukcesem Polaków – Bartłomieja Nizioła i Piotra Pławnera. Tymczasem w 1996 r. jurorzy pod honorowym przewodnictwem Yehudi Menuhina, nie znaleźli osobowości godnej złotego medalu i dopiero II nagrodą obdarzyli Japonkę Reiko Otani.

Pierwszy w tym stuleciu, a dwunasty z kolei Konkurs Wieniawskiego w 2001 roku otworzył nowy rozdział w dziejach turnieju. Organizatorzy zdecydowali się powierzyć współautorstwo programu, regulaminu i składu jury Shlomo Mintzowi, wioliniście i pedagogowi o uznanym, międzynarodowym autorytecie. Artysta rzeczywiście przyciągnął sporą gromadę ponad 100 ciekawych talentów, spośród których sam wyselekcjonował 46 kandydatów do właściwej rywalizacji. Wygrała ją 16-letnia Rosjanka Alena Bayeva. Trzynasta edycja była efektem doświadczeń poprzedniej. Wraz z zarządem Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu, wspartym zespołem konsultantów w kraju i za granicą, współtworzył ją Konstanty Andrzej Kulka, jeden z najznakomitszych polskich artystów - muzyków. On też, razem z Wandą Wiłkomirską i Bartłomiejem Niziołem – przedstawicielami dwóch, jakże różnych generacji laureatów Konkursu oraz ośmioma autorytetami gry skrzypcowej ze świata, poszukiwał najgodniejszych młodych wirtuozów lauru Wieniawskiego 2006. Godność tę uzyskała Polka Agata Szymczewska, wykształcona w poznańskiej Akademii Muzycznej oraz w Wyższej Szkole Muzycznej w Hanowerze. Czternasta edycja należała do wyjątkowych. Funkcję przewodniczącego jury objął skrzypek światowego formatu Maxim Vengerov. Honorową przewodniczącą została Ida Haendel. Po raz pierwszy uczestnicy byli kwalifikowani do konkursu na podstawie preselekcji, które w dziewięciu miastach świata (w Bergamo, Londynie, Quebecu, Jokohamie, Seulu, Moskwie, Baku, Brukseli i Poznaniu) osobiście przeprowadził Vengerov. Nowością był również etap z orkiestrą kameralną. Pierwszą nagrodą i Złotym Medalem Towarzystwa Muzycznego im. H. Wieniawskiego została uhonorowana wybitnie utalentowana koreańska skrzypaczka Soyoung Yoon.