III Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy
im. Henryka Wieniawskiego
Poznań, 1-15 XII 1957 r.

Zobacz film dokumentalny o konkursie:

Chociaż już pięć lat wcześniej, rządowym aktem przypisano na stałe Poznaniowi Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego, jego trzecią edycję przygotowywał „Sekretariat warszawski”. W ministerialnych gabinetach formowano program i regulaminy, kompletowano skład jury, sterowano sposobem pozyskiwania uczestników oraz informacją. „Sekretariatowi poznańskiemu” powierzono stworzenie „dogodnych warunków pracy dla kandydatów i jurorów”. Euforia popaździernikowej odwilży 1956 r. wygasała. Centrum władzy znów, a może nadal nie ufało prowincji.

Pozytywnym jednak objawem było rozwinięcie Konkursu do trzech etapów, co czyniło go bogatszym lecz zarazem trudniejszym. Po kwadransowym występie solowym (I etap), trzeba było zaprezentować 45-minutowy recital z fortepianem (II etap), ofertę finałowych koncertów rozszerzono o dzieła Karłowicza i Szymanowskiego oraz współczesnych twórców: G. Bacewicz i Z. Turskiego. Przewodnictwo zespołowi jurorów objęła Grażyna Bacewicz — znana kompozytorka i laureatka I Konkursu, a obok dwóch następnych dam polskiej wiolinistyki — Ireny Dubiskiej i Eugenii Umińskiej — znalazło się kilka znakomitości już nie tylko z „naszego obozu”. Przy jednym stole usiedli Dawid Ojstrach, Andre Gertler, Louis Persinger, natomiast honorowe członkostwo jury sprawował Yehudi Menuhin.

Znacznie też powiększyła się i urozmaiciła narodowościowo gromada chętnych do ubiegania się o laury Wieniawskiego; przyjechali również Anglicy, Francuzi, Hiszpan, Turczynka, Amerykanie... W ostatniej chwili odwołali przyjazd, zgłoszeni wcześniej, skrzypkowie z Argentyny, Chile i Indii.

Z tego Konkursu, dotąd w pamięci wielu melomanów pozostaje i utrzymuje się na światowym rynku muzycznym nade wszystko nazwisko Sidneya Hartha, ucznia m.in. George Enescu, należącego „do nielicznych muzyków, którzy w skrzypcach wypowiadają się całkowicie” — jak o tym faworycie konkursowej publiczności pisali krytycy. Dotychczas bodaj nikt w auli uniwersyteckiej, tak jak on nie zagrał Sonaty-ballady Ysaÿe’a. W 1952 r., zgłoszonemu na konkurs Amerykaninowi, najprawdopodobniej odmówiono polskiej wizy, a jednak po pięciu latach artysta postanowił stanąć do Konkursu Wieniawskiego, przyjmując z honorem dopiero drugą nagrodę. Ominął go również (z góry przeznaczony dla zwycięzcy), upominek Antoine’a Ysaÿe’a — syna słynnego kompozytora belgijskiego, obecnego na sali. Warto także przypomnieć, iż nawet w II etapie III Konkursu nie znalazł się młodziutki wówczas Kenneth Sillito, później pierwszy koncertmistrz i dyrygent słynnej orkiestry The Academy of St. Martin in the Fields, prawa ręka legendarnego Neville'a Marrinera.

Aula uniwersytecka, po raz drugi po wojnie, specjalnie na skrzypcową rywalizację odnowiona i unowocześniona (m.in. znacznie powiększono estradę), była też w tym czasie miejscem swoistego turnieju wybitnych polskich dyrygentów. Kandydatom w finale towarzyszyli tej miary mistrzowie batuty, co Zdzisław Górzyński, Jerzy Katlewicz, Stanisław Wisłocki i Bohdan Wodiczko, zaś w ramach imprez towarzyszących — Henryk Czyż brawurowo poprowadził wykonanie oratorium Honeggera Król Dawid.

„Poznań jest z wielu względów wspaniałym miejscem dla organizowania tego rodzaju konkursów. Zapewnił artystyczny nastrój miasta, piękną, akustyczną salę, wspaniałe audytorium...” — powiedział na pożegnanie dziennikarzowi Dawid Ojstrach.

źródło: R. Połczyński, Da Capo. 75 lat Międzynarodowych Konkursów im. Henryka Wieniawskiego

Przeczytaj o III Konkursie (PDF, 748 KB) >

Plakat trzeciej edycji konkursu, proj. S. Małecki.

JURY

Grażyna Bacewicz – Polska (przewodnicząca)

Władmir Awramow – Bułgaria
Gabriel Bouillon – Francja
František Daniel – CSRS
Irena Dubiska – Polska
Gustaw Fritzsche – NRD
André Gertler – Belgia
Zdzisław Jahnke – Polska
Marija Mihailović – Jugosławia
Dawid Ojstrach – ZSRR (wiceprzewodniczący)
Louis Persinger – USA (wiceprzewodniczący)
Max Rostal – Wielka Brytania
Gerhard Taschner – NRF
Vilmos Tátrai – Węgry
Eugenia Umińska – Polska
Gioconda de Vito – Włochy
Tadeusz Wroński – Polska (sekretarz)

LAUREACI

I nagroda: Roza FAJN –  ZSRR
II nagroda: Sidney HARTH – USA
III nagroda: Mark KOMISSAROW – ZSRR
IV nagroda: Augustin LEON-ARA – Hiszpania
V nagroda: Ayla ERDURAN – Turcja
VI nagroda: Władimir MALININ – ZSRR

Wyróżnienia: 

Jiri Sumpik (Czechoslowacja); Zenon Płoszaj (Polska); Jean Leber (Francja); Dora Iwanowa (Bułgaria);
Daphne Godson (Wielka Brytania)

PROGRAM KONKURSU

ETAP I
1. J. S. Bach - III i IV część jednej z trzech sonat: g-moll, a-moll, C-dur
2. H. Wieniawski - Kaprys op.10 nr 7 „La Cadenza”
3. Dwa kaprysy do wyboru z następujących: 
H. Wieniawski - op.10 nr nr 2, 3, 4, 5, 6, 8; op. 18 nr nr 3, 4, 5 (bez akompaniamentu drugich skrzypiec) 
lub K. Lipiński- Kaprys D-dur op.29 nr 3

ETAP II
1. Jedna z następujących sonat:
G. Tartini - Sonata „Trille du diable”
Locatelli-Ysaye - Sonata f-moll
F. M. Veracini - Sonata Koncertowa e-moll
J. M. Leclair - Sonata „Le Trombeau” c-moll
H. v. Biber - Sonata c-moll
2. H. Wieniawski - jeden z Polonezów lub Scherzo-Tarantella
3. K. Szymanowski - jeden z 3 Mitów lub Romans lub Nokturn i Tarantella
4. Utwór dowolny (do 15 min.)

ETAP III
Jeden spośród następujących koncertów:
H. Wieniawski - Koncerty d-moll i fis-moll
M. Karłowicz - Koncert A-dur
K. Szymanowski - Koncerty nr 1 i nr 2
G. Bacewicz - Koncert nr 3 i nr 4
Z. Turski - Koncert