IV Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy
im. Henryka Wieniawskiego
Poznań, 4-18 XI 1962 r.
Zobacz film dokumentalny o konkursie:
Dawid Ojstrach, pięknie żegnając się z Poznaniem w 1957 r., tym razem przywitał i pozdrowił uczestników IV Konkursu Wieniawskiego telegramem z tournée po USA. Odczytano go w auli i przyjęto entuzjastycznie, tuż przed pierwszym konkursowym występem. Los wyznaczył do tej roli Jadwigę Kaliszewską, dopiero co wyzwoloną artystkę. Był to szczęśliwy los — ukończywszy turniej z wyróżnieniem, podarowała następnie Konkursom Wieniawskiego pół wieku swojej pracy: pedagoga, jurora, organizatora. Miała też kadencję prezesury (1992-1997) Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego, dla którego Konkurs w 1962 r. stanowił premierowy egzamin zdolności organizacyjnej i artystycznej. Dzisiaj wiemy, iż przedsięwzięcie udało się, bo jego twórcy posiadali wizję i wyobraźnię oraz zdroworozsądkowe argumenty. Na przełomie lat 50. i 60. ubiegłego stulecia przez salony władzy, środowisk kultury i media, przewaliła się bowiem lawina sporów o miejsce dla „Wieniawskiego”. Nie wszystkim podobało się, że do stolicy już on nie wróci. Michał Spisak, mieszkający w Paryżu, w czerwcu 1960 r. donosił Grażynie Bacewicz: „Piszesz o kłopotach związanych z konkursem Wieniawskiego. Oczywiście, że byłoby lepiej, aby się on odbył w Warszawie. Przecież Poznań ma swoje doroczne targi międzynarodowe [...]. Przecież trzeba dać Konkursowi Wieniawskiego taki, albo podobny odblask jak Konkursowi Chopina. Przecież Konkurs J. Thibaud i Marg. Long ma miejsce w Paryżu, a nie w jakimś wielkim mieście prowincji”. Tych samych „targowych” motywów użył w późniejszym liście (grudzień 1960) do Eugenii Umińskiej. Nie przeszkadzało to jednak znakomitemu twórcy wysłać swój utwór na II Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. H. Wieniawskiego w 1962 r. odbywany „w jakimś wielkim mieście prowincji” i otrzymać II nagrodę (I nie przyznano).
Tymczasem bezapelacyjnym zwycięzcą kolejnej czwartej rywalizacji skrzypków okazał się Amerykanin Charles Treger. Godził w tym przekonaniu jurorów i publiczność, której młodzi przedstawiciele — pierwszy raz (i dotąd jedyny) z radości wynieśli na rękach z auli swego bohatera. Dwudziestosiedmioletni artysta, dojrzały wirtuoz (miał za sobą ponad 700 występów), był już profesorem konserwatorium w stanie Iova, ale swym sukcesem cieszył się jak dziecko. Kto wie, czy nie bardziej, niż wówczas gdy mając 11 lat — grał już z orkiestrą Koncert Wieniawskiego? Informując o tym w ankiecie konkursowej, podkreślił iż „the Same Charles Treger” (ten właśnie Ch. T.) zna się od dawna z Wieniawskim. Tłumacze przeoczyli ową subtelność i omal we wszystkich relacjach prasowych z Konkursu 1962, pojawiało się nazwisko bohatera nr 1 z dwoma imionami: „Same Charles” (!).
Trochę w cieniu pozostawali wtedy dwaj laureaci następnych nagród: Ukrainiec Oleg Krysa (II nagroda) i Polak Krzysztof Jakowicz (III nagroda), mało komu znani wioliniści, za to do dzisiaj przyciągający uwagę melomanów na estradach obu półkul. Charles Treger, po kolejnych setkach sukcesów w kraju i za granicą, teraz żyje głównie owacjami swych niezliczonych uczniów. Na stronie internetowej nadal jednak eksponuje polskie zwycięstwo w 1962 r., przypomina o gratulacjach, jakie przesłał mu prezydent John Kennedy, a wśród ilustracji dominuje fotografia, na której żonie i dwom córeczkom skrzypek pokazuje poznański dyplom.
źródło: R. Połczyński, Da Capo. 75 lat Międzynarodowych Konkursów im. Henryka Wieniawskiego
Przeczytaj o IV Konkursie (PDF, 748 KB) >
Plakat czwartej edycji konkursu, proj. A. Jeziorkowski.
JURY
Zdzisław Górzyński – Polska (przewodniczący)
Władimir Awramow – Bułgaria (wiceprzewodniczący)
Igor Bezrodnyj – ZSRR
Irena Dubiska – Polska
Fritz Ehlers – NRD
Jean Fournier – Francja
Denes Kovacs – Węgry
Georges Manoliu –Rumunia
Marija Mihailovič – Jugosławia
Louis Persinger – USA (wiceprzewodniczący)
Alexandr Plocek – Czechosłowacja
Remy Principe – Włochy
Edward Statkiewicz – Polska
Emil Telmanyi– Dania
Eugenia Umińska – Polska
Tadeusz Wroński – Polska (sekretarz)
LAUREACI
I nagroda: Charles TREGER - USA
II nagroda: Oleg KRYSA - ZSRR
III nagroda: Krzysztof JAKOWICZ - Polska
IV nagroda: Izabella PETROSJAN - ZSRR
V nagroda: Mirosław RUSIN - ZSRR, Priscilla A. AMBROSE - USA
VI nagroda: Tomasz MICHALAK - Polska
Wyróżnienia:
Andrzej Siwy (Polska); Aleksander Arenkow (ZSRR); Antoine Goulard (Francja); Evelio A. Tieles (Kuba);
Jadwiga Kaliszewska (Polska)
PROGRAM KONKURSU
ETAP I
1. J. S. Bach - Partita h-moll (Allemande i Double oraz jeszcze jedna część do wyboru, wraz z przynależnym do niej double)
2. H. Wieniawski - 2 Kaprysy z L'Ecole moderne op.10 (z wyjątkiem Kaprysu 9); jeden kaprys może być zastąpiony kaprysem ze zbioru op.18 (bez akompaniamentu drugich skrzypiec)
3. W. A. Mozart - Adagio E-dur KV 261
ETAP II
1. Jedna z sonat następujących kompozytorów: Locatelli, Leclair, Porpora, Nardini, Biber, Geminiani, Tartini
(z wyłączeniem „Trille du diable”), Veracini (z wyłączenie Sonaty e-moll)
2. H. Wieniawski - I część koncertu d-moll op. 22 lub fis-moll op. 14 z akompaniamentem fortepianu
3. K. Szymanowski - jeden z 3 Mitów (wybór na drodze losowania)
4. Utwór dowolny (7-15 minut), ale nie może to być koncert skrzypcowy lub jakaś jego część; mile widziany jest utwór kompozytora narodowości danego uczestnika konkursu
ETAP III
1. H. Wieniawski - II i III część koncertu skrzypcowego, którego I część była wykonana w etapie drugim
2. K. Szymanowski - jeden z dwóch koncertów skrzypcowych do wyboru
