Roman Totenberg

Roman Totenberg w 1991 roku.

Roman Totenberg (ur. 1 stycznia 1911 r. w Łodzi; zm. 8 maja 2012 r. w Newton) - wybitny i ceniony na całym świecie skrzypek i pedagog. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku sześciu lat. Lata młodzieńce spędził w Warszawie, gdzie debiutował z orkiestrą tamtejszej Filharmonii mając lat zaledwie jedenaście. Ukończył V Liceum Ogólnokształcące im. Ks. Józefa Poniatowskiego, następnie uczył się w konserwatorium u Michałowskiego. Studiował pod kierunkiem Carla Flescha w Berlinie (gdzie wygrał Międzynarodową Nagrodę Mendelssohna w 1931 roku), później również u George'a Enescu i Pierre'a Monteaux w Paryżu.

Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W 1940 roku został dyrektorem działu muzyki kameralnej w rozgłośni radiowej WQXR. Odbył tournée koncertowe po Ameryce Południowej z Arturem Rubinsteinem, dawał recitale z Karolem Szymanowskim. Występował z wieloma orkiestrami amerykańskimi, m.in. z Filharmonią Nowojorską, orkiestrami z Bostonu, Cleveland, Minneapolis, Indianapolis, Los Angeles i Waszyngtonu. Dawał recitale w Białym Domu, Carnegie Hall, Bibliotece Kongresu, Metropolitalnym Muzeum Sztuki w Nowym Jorku. Ponadto koncertował w licznych miastach Europy, z wieloma prominentnymi orkiestrami takimi jak Filharmonia Berlińska, Filharmonia Londyńska czy Concertgebouw. Uczestniczył w znaczniejszych festiwalach światowych m.in. w Salzburgu, Aspen i Tanglewood.

W swoim bogatym repertuarze posiadał zarówno muzykę klasyczną jak i współczesną. Wprowadził na estrady m.in. koncerty skrzypcowe Dariusa Milhauda, Williama Schumana i Kaprysy Krzysztofa Pendereckiego. Dał wiele koncertów obejmujących wszystkie sonaty skrzypcowe L. van Beethovena czy Koncerty Brandenburskie J. S. Bacha. Roman Totenberg pozostawił po sobie wiele nagrań zarejestrowanych przez znane firmy fonograficzne takie jak Deutsche Grammophon, Telefunken, Philips, Da Camera, Musical Heritage, VQR).

Prowadził niezwykle aktywną działalność pedagogiczną. W 1947 został profesorem Akademii Muzycznej w Santa Barbara w Kalifornii. W latach 1950–1960 był kierownikiem w Aspen Institute w Kolorado; w latach 1961-1978 - profesorem i kierownikiem wydziału smyczkowego w Boston University. W latach 1978-1985 podobną funkcję sprawował w Peabody Conservatory of Music w Baltimore oraz w Longy School of Music. W 1981 roku otrzymał tytuł Nauczyciela - Artysty Roku, przyznawany przez American String Teachers Association. W kwietniu 2007 roku New England String Ensemble uhonorował go nagrodą Muses & Mentors za jego wielki artyzm oraz wkład w edukację w dziedzinie instrumentów smyczkowych. W 1988 roku otrzymał Odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, zaś w 2000 roku Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Posiadał wspaniałą kolekcję skrzypiec i smyczków, wśród których warto wymienić osobliwy smyczek bachowski. Jego ulubionym instrumentem były skrzypce 'Ames' Antonio Stradivariego z 1734 roku (skradzione w 1981 roku). Preferował smyczek François Tourte z kolekcji warburskiej.

Roman Totenberg trzykrotnie zasiadał w jury Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego - w 1977, 1981 i 1991 roku.